Sudal Dakota

Sudal Dakota South Dakota (Angla) Dakȟóta itókaga (Sioux) Stato di Usa Skulti pri Usana prezidanti che Monto Rushmore. Chefurbo Pierre Maxim granda urbo Sioux Falls Surfaco 199 905 km² Habitanti Denseso di habitantaro 886 667 (2020) 4.33 hab./km² Guvernisto Larry Rhoden (R) Fondita o kreita 2ma di novembro 1889 Posto-kodexo abreviuro SD Horala zono UTC-6 (UTC-7 weste) (UTC-5 dum somero; UTC-6 weste, dum somero) TNP (yaro) USD 53 334 milioni (2019) Reto www.sd.gov

Sudal Dakota esas Usana stato. Ol havas kom vicini Nordal Dakota norde, Montana ed Iowa este, Nebraska sude, e Wyoming e Montana weste. Segun la demografiala kontado di 2020, ol havis 886 667 habitanti. Lua tota surfaco esas 199 729 km².

Historio

Militero Arikawa.

L'unesma habitanti di la regiono esis *paleoindijeni chaseri-kolekteri, qui desaparis dil areo cirkume 5000 aK. Inter yari 500 e 800, populo konocata kom "konstrukteri di kolineti" habitis la centro e l'esto di la regiono. Kande l'unesma Europani arivis a la regiono, ol habitesis dal populi Arikawa e Sioux. En 1743, fratuli LaVérendrye exploris la regiono, e reklamacis ol por Francia. En 1762, la tota regiono divenis parto dil Hispana Louisiana, til 1802. Dum la komenco dil 19ma yarcento, le Sioux superiris le Arikawa kom dominacanta grupo en la regiono.

En 1803, Usa kompris la teritorio di Louisiani de Francia, inkluzinte areo qua korespondis a granda parto di la nuna Sudal Dakota. Pos ke Minnesota (qua esabis parto di la regiono) divenis stato en 1858, establisesis la teritorio di Dakota en 1861. (Dakota esis la nomo di tribuo di le Sioux qua okupis la teritorio.) Ol komence inkluzis parti de la nuna Montana e Wyoming. En 1868, pos kreado di nova teritorii en la regiono, Dakota aquiris la nuna formo. La veno di fervoyi augmentis la habitantaro. En 1874, militala expediciono komandita da George Armstrong Custer deskovris oro che montaro Black Hills, e mineri ed exploreri komencis nelegale invadar tereni qui promisesis ad indijeni Lakota.

Existis du loki qui koncentris habitanti, en la nordesto e la sud-esto dil teritorio. La teritorio dividesis en du parti, e Sudal Dakota e Nordal Dakota divenis Usana stati ye la 2ma di novembro 1889.

Inundo di 1972

Ye la 9ma di junio 1972 esis grava inundo en la stato, un de la maxim severa en la historio di Usa. Pos satureso di la sulo pro antea pluvo, 380mm de plusa pluvo falis dum la 9ma e 10ma di junio en la Nigra Kolini en la westo di la stato. Riveri exterfluis, e la plusa aquo portis fragmenti a la digo di Canyon Lake, kreante barilo avan la voyo por ekfluajo; la nivelo di aquo dop la digo tale augmentesis ed efektigis plusa inundado. En Rapid City 238 homi mortis, 2820 domi domajesis e plu kam 200 komercerii destruktesis. Konseque di la evento, la digo ri-desegnesis e hemi konstruktesis sur plu alta tero; parki kreesis sur la inundema basa tero.

Geografio

Mapo di Suda-Dakota kun lua precipua urbi e stradi.

La maxim alta monto dil stato esas Harney Peak, kun 2.207 metri di altitudo.

Ekonomio

En 2010, la totala interna produkturo dil stato esis US$ 39,8 miiliardi. La produkturo totala po persono esis 38 865 Usana dolari. En 2011, la totala chomeso dil stato esis 4,7%.