Wikipedia:Houptsyte

Schwyzerdütsch

Badisch

Elsassisch

Schwäbisch

Vorarlbergisch

Buschur un wìllkumma uf dr àlemànnischa Wikipedia!
D frei Enzyklopedi, wo àlla känna mìtmàche.

Àrtikel fìnde

Àrtikel noh Kàtegorie:
Àlle Kàtegorie • Brüüchtum • Ernährung • Geogràfi • Gschicht • Gsellschàft • Kunscht • Literàtür • Müsik • Nàtur • Person • Politik • Religion • Sport • Sproch • Technik • Verkehr • Wìrtschàft • Wìsseschàft

Themeportal: Regionàle Àrtikel Àlemànne Àlemànnisch Bade Bàde-Wirttebärg Basel Elsàss Friburg Liachtastei Schwiiz Schwoba Vorarlberg
Geogràfi Gschìcht Gsellschàft Kunscht Lìteràtür Müsik Nàtür Politik Religion Sport Sproch Technik Wìsseschàft

Sunschtigs: Àrtikelindex vu A bis Z • Bsunders güeta Àrtìkel • Lasige Àrtikel • Àrtìkel noh Dialekt • Audioufnàhme vu Àrtikel • Ufnàhme vu Dialektwerter • A Fàbel ìn verschìdne Dialekt ìwersetza • Àlemànnische Ortsnamme • Àlemànnische Diernamme • Àlemànnische Pflànzenamme

D Àlemànnischa Wikipedia

D àlemànnischa Wikipedia ìsch a Enzyklopedi ìn da Dialekta vum àlemànnischa Sprochrüüm, àlso vu dr ditscha Schwiz, vum Elsàss, vu Lìechtestei, vu Owerbàda, vum Schwowalànd un vu Vorarlberg.

D Enzyklopedi wàchst durch d frèiwìlliga Hìlf vu àlla, wo ebbis ìn ìhrem Dialekt wann bitràga. Àlla Itràga känna vu alla Bsuacher gschrìwa un gändert wara. Àlla sìn harzlig iglàda mìtz'màcha. Brìnga Èier Wìssa ii un halfa a so mìt, s Àlemànnischa z pflega, ufz'warta un z'erhàlta. D erschta Schrìtt sìn gànz eifàch!

Wer mìr vu dr Àlemànnischa Wikipedia sìn un wàs mìr wann, fìndsch ìn unserm Profil.

D Ìnhàlt vu dr Wikipedia därf frèi kopiart un verbreitet wara.

Bis jetz gìt's bi dr àlemànnischa Wikipedia 31.348 Àrtìkel.

Àrtìkel vu dr Wucha: Grossherzogtum Bade

S Grossherzogtum Bade isch am Aafang vom 19. Johrhundert entschtande. Em Markgraf Karl Friedrich isch es durch e gschickti Politik glunge, nach de Vereinigung von de obere und de undere Markgrafschaft im 1771i, in de Folg von de französische Revolution sis Land stark z erwitere und vom Markgraf zerscht zum Kurfürscht und dann zum Grossherzog ufzschtiige. Nach de Uflösig vom Heilige Römische Riich isch Baden vo 1806 bis 1871 en souveränder Schtaat gsi. Mit de Gründig vom dütsche Riich ischs Grossherzogtum en Teil dodervo blibe, bis de Friedrich II. am 22. November 1918 abdankt het und us em Grossherzogtum d Republik Bade worde-n-isch.

Im Fride vo Lunéville vom Februar 1801 het sich de Kaiser derzu verpflichtet, di sit 1797 von Frankriich bsetzte Gebiet, abzträte und d Fürschte, wo dodurch Gebiet verlore hei, z entschädige. Di Entschädigung isch mit em Riichsdeputationshauptschluss vo 1803 umgsetzt worde. D Markgrafschaft Bade isch für de Verluscht vo 450km² mit 30'000 Iiwohner mit 2'000 km² und 240'000 Iiwohner entschädigt worde. Verlore het d Markgrafschaft d Grafschaft Sponheim und e paar anderi Gebiet in de Nöchi vo Pirmasens und Luxemburg. Doderfür sin di rechtsrhiinische Teil vo de Kurpfalz und de Bistümer Basel, Konschtanz und Strassburg, d Riichsschtädt vo de Ortenau, s Riichstal Hamersbach und s Linzgau zu Bade cho. Au Gebiet vo chlinere Abtei sind zu Bade cho. Mit de Kurpfalz het de Markgraf au d Kurfürschtewürde übernoh. (…dr gànz Àrtìkel lasa)

Friahjera Àrtìkel vu dr Wucha:

Hàsch gwìsst ...

... ass d Natascha Gangl mit em Täxt Da Sta rund um Chriegsverbräche in dr Gränzregion vu dr Sidoschtsteiermark dr Ingeborg-Bachmann-Bryys 2025 gwunne het?
... dass im 17. Johrhundert vor Tours füüf Inslè glègè sin, wo bi dè spôtèrè Entwicklig vu dè Stadt abber abdrait odder mitènand vobundè worrè sin?
... dass dr Laurent Litzenburger als eine vo de erschte in Frankrich di historische Klimatologie entwicklet het?
... dass de Gang über de Seedamm vo Rapperschwil für Fuessgänger ide 1990er Jahr e Zuemuetig gsii isch?
... dàss d Susan Anderson d’ äärschta wiibliga Ärztin ìm US-Bundesschtààt Colorado gsìì ìsch?

Àlemànnischa Nochrìchte:

9. Oktober 2025:
De Chly Prinz - neu auch auf Zugerisch und Solothurnerisch (SRF)
8. Oktober 2025:
Ein Hoch auf die schwäbische Mundart (Südwestpresse)
2. Oktober 2025:
Dunn & Kummer: «Kei Luscht uf Schwerchraft» (SRF)

Meh Nochrìchte uf Dialäkt-Neuigkeite

10. Oktober

Sigges

1791: Dr dytsch Dichter Christian Friedrich Daniel Schubart stirbt.
1793: In dr Phase vu dr Terrorherrschaft in dr Franzesische Revolution chunnt dr Wohlfahrtsausschuss uubschränkti Vollmachte iber.
1874: D Fidschi-Insle wäre ne britischi Chronkoloni.
1920: Italie annektiert Sidtirol uf dr Grundlag vum Verdrag vu Saint-Germain.
1970: D Fidschi-Insle wäre unabhängig vu Großbritannie.
1994: Dr elsässisch Kabarettischt un Dichter Germain Muller (Bild) stirbt.