Georgia

Por l'ex-Sovietiana republiko en Kaukazo, videz Gruzia.

Georgia Stato di Usa Rivero Chattahoochee en Atlanta. Chefurbo Atlanta Maxim granda urbo Atlanta Oficala linguo o lingui: Angla Surfaco 153 909 km² Habitanti Denseso di habitantaro 10 711 908 (2020) 71,5 hab./km² Guvernisto Brian Kemp (R) Fondita o kreita 2ma di januaro 1788 Posto-kodexo abreviuro GA Horala zono UTC-5 (UTC-4 dum somero) TNP (yaro) US$ 653 938 milioni (2021) Reto www.georgia.gov

Georgia esas Usana stato. Ol havas kom vicini Tennessee e Norda-Karolina norde, Sudal Karolina ed Oceano Atlantiko este, Florida sude, e Alabama weste. Segun la demografiala kontado di 2020, ol havis 10 711 908 habitanti. Lua tota surfaco esas 153 909 km².

Ol esis la 4ma ex-Britaniana-kolonio qua divenis stato.

Historio

Homala habitado en Georgia komencis adminime 13 250 yari ante nun, cirkume la fino di glacial epoko, dum Pleistoceno. Ante l'arivo dil Europani, la nuna Georgia habitesis da populi qui divenis konocita kom "konstrukteri di kolineti". Lor, marala nivelo esis 61 metri plu basa kam nun. Cirkume 8 mil yari ante nun, la nuna rifo Gray, distanta plua kam 31 kilometri de la nuna litoro, esis ligita a la kontinento.

Vilajeto konstruktita da kulturo Mississipiana, prezenta en la regiono ante le Muskogee (Creek) en nun extingita.

Kande Europani komencis koloniigar Amerika, la nuna Georgia esis habitita da populi Cherokee e Muskogee (Creek). La litoro habitesis da populi qui parolis lingui Muskogee, nome le Guale e le Timukua. Arkeologiala restaji montris ke li vivis en la regiono adminime de la 12ma yarcento til kolonial epoko. La regiono posible visitesis en 1526 da Juan Ponce de León, dum lua exploro di Florida. En 1526, Lucas Vázquez de Ayllón probis krear kolonio posible en la nuna insulo St. Catherines, sensucese. De 1539 til 1542, Hispana conquistador Hernando de Soto komandis granda expediciono en la sudo di la nuna Usa, serchinta oro e treko til Chinia. Dum la sequanta yardeki, altra expedicioni vizitis la nuna Georgia. Tamen, la kulturo Mississipiana, deskriptita da de Soto en 1540, desaparis komplete cirkume la duimo dil yari 1600a, posible pro morbi portita da Europani.

La kolonio Britaniana Georgia fondesis da James Oglethorpe ye la 12ma di februaro 1733. En 1742 la kolonio invadesis da Hispani dum tale nomizita "milito dil orelo di Jenkins". Oglethorpe mobilizis lokala trupi e vinkis Hispani che batalio di Bloody Marsh. En 1748, kontrato di Aix-la-Chapelle, qua finis la milito, konfirmis Angla dominaco sur Georgia.

En 1749, Georgia revokis lua interdikto di sklaveso. De 1750 til 1775, farmisti rapide importacis sklavi, e la quanto di sklavigita individui kreskis de min kam 500 til plua kam 18 mil, diveninta la majoritato di la habitantaro di la kolonio.

Georgia esis loko di multa batalii dum la milito pri Usana nedependo. Parto di lua habitantaro esis hezitema pri suportar la revoluciono, ma pos ke militado komencis, radikala patrioti (surnomizita Whigs) asumis kontrolo di lokala guvernerio. Britaniani kaptis Savannah en 1778, e malgre l'asiejo da trupi Usana e Franca, l'urbo restis en manui Britaniana til 1782. Cirkume 2000 blanka Georgiani e 4000 sklavi fugis ad estala Florida, lor Britaniana teritorio, kontre ke altra 400 blanka Georgiani e 5000 sklavi fugis a Jamaika. Ye la 7ma di januaro 1783, Lyman Hall elektesis guvernisto di Georgia, qua divenis la 4ma Usana stato ye la 2ma di januaro 1788.

En 1861 ol divenis parto de Kunfederita Stati di Amerika, ed importanta batalii di Usana interna milito eventis ibe.

Geografio

Topografiala mapo di Georgia.

Fluvio Savannah, qua formacas naturala frontiero inter Georgia e Sudal Karolina.

Precipua artiklo: Listo pri urbi en Georgia

Georgia havas frontieri kun Tennessee e Nordal Karolina norde, Sudal Karolina nord-este ed este, Oceano Atlantiko este, Florida sude ed Alabama weste. La nordo dil stato esas montoza, e lokala riveri havas multa katarakti, de qui la maxim alta esas Amicalola, alta de 222 metri. La maxim alta monto dil stato esas Brasstown Bald, kun 1.458 metri di altitudo. La litoro dil stato esas longa de 161 kilometri.

La dominacanta klimato esas precipue humida subtropikala (Cfa segun la klimatala klasifikuro da Köppen).

Ekonomio

En 2018, la total interna produkturo di Georgia esis US$ 602 miliardi.