Бүген 2025 елның 14 октябрь көне (Сишәмбе) – Вакыт 07:19 UTC (Битне яңартырга) – Күренеш: мобиль / санак

Бу көнне ... (14 октябрь)

Белорусиядә — аналар, Бразилиядә — метеорологлар, Танзаниядә — Ньерере, БМОда — Халыкара стандартлаштыру көне.

1908 — Габдулла Тукай Казанның «Купеческий клубы»нда яңа язган Печән базары, яхуд Яңа Кисекбаш поэмасын укый.
1912 — рус тарихчысы Лев Гумилев туа.
1921 — Габдулла Әхмәтшин, татар язучысы, драматург, тәрҗемәче туа.
1933 — Алмания Милләтләр Лигасыннан чыгуын игълан итә.
1966 — Буа дәүләт драма театрын оештыручы, сәнгать җитәкчесе һәм директоры Раил Садриев туа.
1984 — Мартин Райл, инглиз радиоастрономы, Нобель премиясе лауреаты вафат.
1993 — русларның «автоном» Кырым конституциясе кабул ителә.
2005 — Олег Лундстрем, композитор, эстрада дирижеры вафат була.
2008 — Берләшкән Гарәб Әмирлекләре Косово бәйсезлеген таный.

Башка вакыйгалар • Үзгәртү • Проект • Яңартырга

Хануман; (IAST: Санскрит телендә: हनुमान्) — ул Ходай Раманың дәртле тугърысы һәм Һиндстан субкыйтгасында һәм Көньяк-Көнчыгыш Азиядә «Рамаяна» эпосының төрле юрамаларында үзәк персонажларның берсе. Чирандживиларның берсе буларак, ул шулай ук төрле башка текстларда, мәсьәлән, «Махабхаратада» очрый. Шулай ук төрле Пураналарда һәм кайбер Джайн, Будда, һәм Сикх текстларында. Кайбер соңрак текстларда ул шулай ук Шива инкарнациясе буларак күрсәтелгән. Хануман Анджананың һәм Кесариның улы һәм шулай ук җил Ходае Вайюның улы, ул төрле риваятьләр буенча аның тууында роль уйнаган. Аның Һинд динендә телогик килеп чыгылышлары төгәл ачыкланмаган. Альтернатив юрамаларда ул борынгы тамырлы итеп күрсәтелә, бу Арий-булмаган Ходай, ул халык Якшаларны саклаучы Ходайлардан килеп чыккан дип әйтелә.

Хануман борынгы Һинд дине эпосы "Рамаяна"ның төп персонажы булып, шулай да аңа борынгы һәм урта гасырланың күпчлек вакытларында табыну шәһадәтнамәләре юк. Хануман өйрәнүләре өчен мәшһүр Америка Һинд дине белгече Филип Лутгендорф буенча, Хануманга табыну 2-енче меңьеллыкта Һинд суб-кыйтгасында Ислам хөкеме вакытында башланган. Бхакти хәрәкәте изгеләре, мәсьәлән, Самаратх Рамдас Хануманны милләтчелек символы итеп күрсәткәннәр. Хәзерге эрада, аның иконографиясе һәм гыйбадәтханәләр бик киң таралган. Ул «көч, каһарман инициативасы һәм камиллекнең» идеаль комбинациясе итеп күрсәтелә, шулай ук «аның шәхси Ходае Рамага мәхәббәт һәм эмоциональ тугърылык», һәм Шакти һәм Бхактиның символы итеп күрсәтелә. Соңрак әдәбиятта, ул көрәш, акробатика, кебек сугыш сәнгатьләре һәм шулай ук медитация һәм тугъры лыкның Ходае итеп күрсәтелә.

↪ Дәвамы

Архив • Кандидатлар

Сез беләсезме?

Россиядә бәрәңге 1890 елгы ачлыктан соң гына чынлап торып игелергә тотына. Аңарчы табыннарда төп урынны шалкан алып торган.
«Казан» ат спорты комплексы — Аурупаның иң зур ипподромнарының берсе.
7 саны өчен кытайча билге — 七 (qī).
2011 елны Гай шәһәре районара прокуратурасы (Ырынбур өлкәсе) мәхкәмәдән 18 гасыр татар шагыйре Габдерәхим Утыз Имәни язган «Җәваһир әл-Бәян» әсәрен экстремистик әдәбият исемлегенә кертүне таләп иткән.
Иң зур тираж җыйган татар газетасы Уфада чыга.
Чиләбе өлкәсе Мөслим авылында туган һәр балада — атом тамгасы тора.
Атҗитәр авылы җирләрен 1739 елда ук типтәрләр башкортлардан мәңгегә алган булганнар.
Печән базарының үзәге булып Нурулла мәчете торган.
Шырында 1880 елда төзелгән агач мәчет 1997 елда яңадан ачыла.
Иске Таш мәчет Казанны рус гаскәрләреннән яклап һәлак булган көрәшчеләр каберендә төзелгән.
Мәҗит Гафуриның туган авылында алар нәселен «Бажык татарлары» дип атыйлар.
2012 елның 1нче августында Казанда сюжет вакыйгалары бүгенге һәм Тукай заманындагы Казанда баручы татарча фильм премьерасы уза.
Казанның Кремль урамына хәзерге исеме аңа 1996 елда гына бирелә.
Чуашстанның Озын Куак авылының татарча, русча һәм чуашча исемнәре бөтенләй туры килми.
Башкортстанның Ишембай районы татарлары тепекәйчә сөйләшәләр.

Архив • Яңа чыгарылыш әзерләү

Яхшы мәкалә

Воскресенское (тат. Воскресенски) — элеккеге авыл, хәзер — Казан составында аз катлы төзелешле бистә (торак массив). Воскресенское бистәсе Казанның Идел буе районы территориясендә, Урта Кабан күленең көнбатыш ярында, Ишкәкле спорт төрләре үзәге каршында урнашкан. Воскресенское авылының төньяк чиге бистә читеннән Кабан күле белән Техника урамы арасындагы 100 метрлы җир буйлап уза. Поселокның көнбатыш чиге башта Техника урамы буйлап бара, аннары сынык сызык белән аз катлы поселок төзелеше һәм җитештерү билгеләнешендәге территорияләр арасында уза, аларның бер өлешен 1 нче Тегү фабрикасы һәм Казан электротехника заводы (КЭТЗ) били.

Воскресенское авылының көньяк чиге Аркылы-Күпер һәм Авангард урамнары буйлап Урта Кабан күле ярына чыгып, күп катлы йортлар буйлап уза. Хәзерге вакытта Воскресенское бистәсе территориясе Казан ҖЭҮ-1 территориясеннән килүче һәм Урта Кабан күленә коючы агым белән үзара бүленгән ике өлештән тора. Бу агым суны читкә җибәрә торган канал булып тора, элек аңа җылылык электр үзәге эшләп чыгара торган артык җылы су агызыла. Каналның төньякка таба Воскресенское авылы барлыкка килгән бистәнең тарихи өлеше урнашкан. Бистә XVII гасырдан бирле Воскресенское исеме астында билгеле, ул вакытта авыл статусы булган. Аның исеме биредә урнашкан чиркәү исеменнән килеп чыга.

↪ Дәвамы

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Сайланган исемлек һәм портал

Соңгы сайланган исемлек:		Оскар, 2010
Соңгы сайланган портал:		Татарстан

Архив • Кандидатлар

Сайланган мультимедиа

Таныш булыйк

Википедия — Бөтендөнья пәрәвезе киңлекләрендә Вики механизмы ярдәмендә универсаль энциклопедия үстерү проекты.

Дөньяның 300 телендә бүлекләре булган Википедиянең максаты — теләсә нинди кеше үзгәртүләр кертеп яхшырта алган, ирекле килеш кулланыла алырлык объектив һәм тикшеренә алырлык эчтәлек тәкъдим итү. Тел-ара координацияләү эшендә лингва-франка буларак инглиз теле кулланыла.

Проект табигате нигез принциплар белән билгеләнә. Эчтәлеге Creative Commons CC BY-SA хокуки лицензиясе буенча булдырыла һәм кулланыла.

Җаваплылыктан баш тарту

Википедия үз эчтәлегенең "дөрес булуы турында гарантия бирми"
Википедиянең Интернетта яшәвенә ярдәм итүче

Викимедиа фонды, проект чикләрендә тупланган мәгълүматлар арасында хаталарның булуы өчен җаваплы түгел. Шәхси кертемнәре өчен җаваплылык катнашучыларда кала.

Катнашу

Катнашырга: Нигез тәртипләр һәм башка кагыйдә-киңәшләр белән танышып алыгыз, һәм вики-этикетны хөрмәт итегез; теркәлү киңәш ителә, әмма мәҗбүри түгел.
Ярдәм кирәк: Ярдәм битләрне карап чыгыгыз, анда хәл ителмәгән сорауларны исә булышу үзәгебездә сорагыз; теркәлгән катнашучылар ярдәм күрсәтергә әзерлеген белдергәннәре арасыннан актив волонтёрларга мөрәҗәгать итеп, остаз булулары турында сорый алалар.
Көчләрегезне тикшерергә: Өйрәнү урынында үзгәртүләр кертеп карагыз яки мәкаләләрне язу / төзәтү киңәшләре белән танышыгыз.
Акча белән ярдәм итү: Википедия укучылары ясаган иганәләре аркасында энциклопедиябез тулысынча бушлай һәм рекламадан азат. Иганәгез аны үстерергә һәм ирекле буларак сакларга ярдәм итә ала.
Википедия турында фикерләр: Нәрсә уйлаганыгызны белдерегез - Telegram / VK.com.
Бөтендөнья Викимедиа җәмгыятьләренең күптелле хезмәттәшлекләрендә һәм мондагы рәсми вәкилебез "Татар телле викимедиачылары" төркеме (мета) оештыра торган онлайн һәм офлайн вакыйгалары.

Җәмгыять

Җәмгыятебез мәкаләләргә үз өлешен тематик проектлар кысаларында һәм бит эчтәлеге турында аралашу урыннары ярдәмендә уртак хезмәттәшлеген башкарган катнашучылардан оеша.
Уртак идеалыбыз — "һәрбер кеше бар булган гыйлемгә ирекле килеш ирешә алган бер дөньяны барлыкка китерү".

Википедиянең татар телле бүлеге җәмгыяте 57 272 теркәлгән катнашучыдан тора, алардан 115 соңгы ай дәвамында кимендә бер үзгәртү кертте. Проектыбызның тотрыклы үсүе өчен 6 катнашучыбыз хезмәт функцияләрен башкаруга сайланган.

Проектыбыз кече, автохтон, Россия һәм Төрки халыклар телләрендәге Википедияләр төркемнәренә керә һәм дөньяның төрле илләрдәге күптеллелекнең әһәмиятен аңлаганнарның ярдәмен күреп яши.

Вики-кырларыбыз

Хәзерге вакыйгалар
Көн тәртибендәге мәсьәләләр
Соңгы яңалыклар
Статистика
Вазыйфалар
Стратегия
Эшчәнлек планы
Алдынгыларыбыз
Тиешле мәкаләләр исемлекләре:
- 1 000 • 10 000 • 50 000
- Татар теле: мәкалә - портал - татВП проекты (ВМРУ проекты) - тематик агач
- Татарнамә: мәкалә - портал - проект (бүлекләре) - тематик агач - күптелле исемлек
- Татарстан: мәкалә - портал - проект - тематик агач - күптелле исемлек
Ай хезмәттәшлеге темасы
Сайланган эчтәлек
Соңгы үзгәртүләр
Яңа битләр

Тирә якта

Атнаның тәрҗемәсе

Тәкъдим ителгән мәкалә: Q1564911 — ингл. Acids in wine / фр. Acides du vin / кыт. 葡萄酒中的酸 — тат. Шәраб кислоталары

Төбәк тематик атналыгы

тәнәфеснда катнашыгыз!

Сайланган вики-китап

Түбән Каманың 29 нчы мәктәп тарихы

Сайланган өзек

Мәсьәлә телдә генә түгел. Эш халкыбызга алга атлый алу өчен юл ачкан гыйльми нигез һәм халыкның белем дәрәҗәсендәдер...

Исмәгыйль Гаспринский

Сайланган сүз

халык

Соңгы хәбәрләр

Казанда татар вики-волонтёрларны котладылар (10.01.2023)

Оригиналь әсәрләрне уку тәкъдиме

Батырлык турында

...Ни мәгънә бар эзсез яшәүдә,

Түбәнлектә, тарлык, кимлектә?
Яшәү хозурлыгы хөрлектә,

Гомер озынлыгы ирлектә...
↪ Дәвамы...

Муса Җәлил (Моабит дәфтәрләре)

Тугандаш проектлар

Википедия проектының үсешен кайгыручы коммерциячел булмаган Викимедиа Фонды шулай ук башка ирекле эчтәлекле күптелле wiki-проектларның тормышын тәэмин итә:

Викиверситет — белем бирү аланы