Бүген 2025 елның 2 октябрь көне (Пәнҗешәмбе) – Вакыт 23:01 UTC (Битне яңартырга) – Күренеш: мобиль / санак

Бу көнне ... (2 октябрь)

Татарстанда Түбәтәй көне, Гвинеядә — бәйсезлек, БМОда — Халыкара җәбер-золымсыз дөнья көне

1187 — Сәләх әд-Дингә Иерусалим ачкычы тапшырыла.
1869 ― Һиндстан азатлыгы өчен көрәшкән фәлсәфәче, юрист Махатма Ганди туа.
1870 — Рим берләшкән Италиянең башкаласы итеп игълан ителә.
1896 ― татар язучысы Идрис Туктар дөньяга килә.
1919 — АКШ президенты Вудро Вильсон, инсульт кичереп, фактик рәвештә президентлыгын туктата.
1931 — татар галиме, әдәби тәнкыйтьче Суфиян Сафуанов туа.
1941 — вермахт Мәскәүгә туры һөҗүмгә күчә.
1944 — Варшава инкыйлабы бастырыла.
1966 ― күренекле татар артисты, режиссер Рамил Төхфәтуллин дөньяга килә.
1982 — ТАССР өлкә комитетының беренче сәркатибе Рәшит Мусин вафат була.
2010 — язучы, әдәбият галиме, популяр дәреслекләр авторы Альберт Яхин вафат.

Башка вакыйгалар • Үзгәртү • Проект • Яңартырга

Зәй районы (рус. Заинский район) — Татарстан Республикасы составындагы административ-территориаль һәм муниципаль берәмлек (муниципаль район). Территория Республиканың көнчыгышында — Бөгелмә-Бәләбәй калкулыгының төньяк-көнбатыш битендә урнашкан. Административ үзәге — Зәй шәһәре. Зәй сүзе иске татар телендә елга дигәнне аңлата. 2020 ел башына районда 53 698 кеше яши, шуларның 39 887се — шәһәр халкы, 13 811е — авыл халкы. Район икътисадының нигезе — сәнәгать һәм авыл хуҗалыгы. Авыл хуҗалыгы билгеләнешендәге җирләрнең мәйданы — 1221,49 км². Район территориясендә Идел буендагы иң эре ДРЭС — Зәй ГРЭСы урнашкан.

XI гасырда Чишмә һәм Зәй елгалары арасында Идел буе Болгарының көнчыгыш чиге уза. Урта гасырларда Зәй районы территориясе буенча Бөек ефәк юлыннан борынгы Сюдумга кадәрге аерылган өстәмә юлы уза. XVII гасыр уртасында Кама аръягында Кама аръягы сызыгы төзелә башлый. 1652 −1656 елларда Рус дәүләте, Казан ханлыгын яулап алганнан соң, Кама аръягы җирләрендә чик буе ныгытмалары төзүгә керешә, шуларның берсе — Зәй крепосте. Бер үк вакытта бу якларга урс патшасы иген игүчеләрне күчереп утырту башлана, шулай ук чик буен саклау өчен патшага тугрылыклы булган кораллы сугышчылар да җибәрелә. Мондагы уңдырышлы җирләрне патша үзенең морзаларына һәм тугрылыклы хезмәткәрләренә бүлеп бирә һәм Россиянең үзәгеннән, башка төбәкләреннән крепостной крестьяннарны күчереп утыртуга рөхсәт бирелә. Зәйгә күчеп килүчеләрнең күбесе казаклар булып исәпләнә, шунлыктан алар күп кенә чикләүләрдән азат ителә.

↪ Дәвамы

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Сез беләсезме?

Рәссам Иоганн Филипп Лемке Швеция короленең^[d] татарлар белән бәрелешен^[d] ясаган.
Татарстандагы Иннополис шәһәре Малайзиянең Сайберҗая шәһәре аналогы булып тора.
Төркиянең армия генералына 1915 елда әсирлектән качуда Чита мөселманнары да ярдәм иткән.
Татарстан мәктәпләренә «текбол» инновацион спорт төрен кертергә телиләр.
Зәй районында ике Олимпия уеннары чемпионы туган: Фёдор Симашев һәм Евгений Давыдов.
«Идегәй» дастанын чит телгә беренче булып балкар шагыйре тәрҗемә иткән.
Каракалпак җырчысы ― Миландагы дөньякүләм танылган La Scala^[d] сәхнәсендә җырлаган беренче үзбәкстанлы.
Палау башкаласы халык саны буенча дөньяда суверен дәүләтнең иң аз халыклы башкаласы булып тора.
Молдованың гагауз авылы гербы һәм флагына Татар чишмәсе сурәте урнаштырылган.
Монголиядә һәм Бурятиядә обо пирамидасы тирәли сәгать теле йөреше буенча өч мәртәбә әйләнеп узу йоласы бар.

Архив • Яңа чыгарылыш әзерләү • Үзгәртү

Яхшы мәкалә

Воскресенское (тат. Воскресенски) — элеккеге авыл, хәзер — Казан составында аз катлы төзелешле бистә (торак массив). Воскресенское бистәсе Казанның Идел буе районы территориясендә, Урта Кабан күленең көнбатыш ярында, Ишкәкле спорт төрләре үзәге каршында урнашкан. Воскресенское авылының төньяк чиге бистә читеннән Кабан күле белән Техника урамы арасындагы 100 метрлы җир буйлап уза. Поселокның көнбатыш чиге башта Техника урамы буйлап бара, аннары сынык сызык белән аз катлы поселок төзелеше һәм җитештерү билгеләнешендәге территорияләр арасында уза, аларның бер өлешен 1 нче Тегү фабрикасы һәм Казан электротехника заводы (КЭТЗ) били.

Воскресенское авылының көньяк чиге Аркылы-Күпер һәм Авангард урамнары буйлап Урта Кабан күле ярына чыгып, күп катлы йортлар буйлап уза. Хәзерге вакытта Воскресенское бистәсе территориясе Казан ҖЭҮ-1 территориясеннән килүче һәм Урта Кабан күленә коючы агым белән үзара бүленгән ике өлештән тора. Бу агым суны читкә җибәрә торган канал булып тора, элек аңа җылылык электр үзәге эшләп чыгара торган артык җылы су агызыла. Каналның төньякка таба Воскресенское авылы барлыкка килгән бистәнең тарихи өлеше урнашкан. Бистә XVII гасырдан бирле Воскресенское исеме астында билгеле, ул вакытта авыл статусы булган. Аның исеме биредә урнашкан чиркәү исеменнән килеп чыга.

↪ Дәвамы

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Сайланган исемлек һәм портал

Сайланган cоңгы портал:	Мифология
Сайланган cоңгы исемлек:	Өлкәр сибелгән тупланышы йолдызлары исемлеге

Архив • Кандидатлар • Үзгәртү

Сайланган мультимедиа

Көннең сайланган мультимедиасы

(мультимедиа язмасын өстәү)

Таныш булыйк

Википедия — Бөтендөнья пәрәвезе киңлекләрендә Вики механизмы ярдәмендә универсаль энциклопедия үстерү проекты.

Дөньяның 300 телендә бүлекләре булган Википедиянең максаты — теләсә нинди кеше үзгәртүләр кертеп яхшырта алган, ирекле килеш кулланыла алырлык объектив һәм тикшеренә алырлык эчтәлек тәкъдим итү. Тел-ара координацияләү эшендә лингва-франка буларак инглиз теле кулланыла.

Проект табигате нигез принциплар белән билгеләнә. Эчтәлеге Creative Commons CC BY-SA хокуки лицензиясе буенча булдырыла һәм кулланыла.

Җаваплылыктан баш тарту

Википедия үз эчтәлегенең "дөрес булуы турында гарантия бирми"
Википедиянең Интернетта яшәвенә ярдәм итүче

Викимедиа фонды, проект чикләрендә тупланган мәгълүматлар арасында хаталарның булуы өчен җаваплы түгел. Шәхси кертемнәре өчен җаваплылык катнашучыларда кала.

Катнашу

Катнашырга: Нигез тәртипләр һәм башка кагыйдә-киңәшләр белән танышып алыгыз, һәм вики-этикетны хөрмәт итегез; теркәлү киңәш ителә, әмма мәҗбүри түгел.
Ярдәм кирәк: Ярдәм битләрне карап чыгыгыз, анда хәл ителмәгән сорауларны исә булышу үзәгебездә сорагыз; теркәлгән катнашучылар ярдәм күрсәтергә әзерлеген белдергәннәре арасыннан актив волонтёрларга мөрәҗәгать итеп, остаз булулары турында сорый алалар.
Көчләрегезне тикшерергә: Өйрәнү урынында үзгәртүләр кертеп карагыз яки мәкаләләрне язу / төзәтү киңәшләре белән танышыгыз.
Акча белән ярдәм итү: Википедия укучылары ясаган иганәләре аркасында энциклопедиябез тулысынча бушлай һәм рекламадан азат. Иганәгез аны үстерергә һәм ирекле буларак сакларга ярдәм итә ала.
Википедия турында фикерләр: Нәрсә уйлаганыгызны белдерегез - Telegram / VK.com.
Бөтендөнья Викимедиа җәмгыятьләренең күптелле хезмәттәшлекләрендә һәм мондагы рәсми вәкилебез "Татар телле викимедиачылары" төркеме (мета) оештыра торган онлайн һәм офлайн вакыйгалары.

Җәмгыять

Җәмгыятебез мәкаләләргә үз өлешен тематик проектлар кысаларында һәм бит эчтәлеге турында аралашу урыннары ярдәмендә уртак хезмәттәшлеген башкарган катнашучылардан оеша.
Уртак идеалыбыз — "һәрбер кеше бар булган гыйлемгә ирекле килеш ирешә алган бер дөньяны барлыкка китерү".

Википедиянең татар телле бүлеге җәмгыяте 57 116 теркәлгән катнашучыдан тора, алардан 94 соңгы ай дәвамында кимендә бер үзгәртү кертте. Проектыбызның тотрыклы үсүе өчен 6 катнашучыбыз хезмәт функцияләрен башкаруга сайланган.

Проектыбыз кече, автохтон, Россия һәм Төрки халыклар телләрендәге Википедияләр төркемнәренә керә һәм дөньяның төрле илләрдәге күптеллелекнең әһәмиятен аңлаганнарның ярдәмен күреп яши.

Вики-кырларыбыз

Хәзерге вакыйгалар
Көн тәртибендәге мәсьәләләр
Соңгы яңалыклар
Статистика
Вазыйфалар
Стратегия
Эшчәнлек планы
Алдынгыларыбыз
Тиешле мәкаләләр исемлекләре:
- 1 000 • 10 000 • 50 000
- Татар теле: мәкалә - портал - татВП проекты (ВМРУ проекты) - тематик агач
- Татарнамә: мәкалә - портал - проект (бүлекләре) - тематик агач - күптелле исемлек
- Татарстан: мәкалә - портал - проект - тематик агач - күптелле исемлек
Ай хезмәттәшлеге темасы
Сайланган эчтәлек
Соңгы үзгәртүләр
Яңа битләр

Тирә якта

Атнаның тәрҗемәсе

Тәкъдим ителгән мәкалә: Q1564911 — ингл. Acids in wine / фр. Acides du vin / кыт. 葡萄酒中的酸 — тат. Шәраб кислоталары

Төбәк тематик атналыгы

тәнәфеснда катнашыгыз!

Сайланган вики-китап

Түбән Каманың 29 нчы мәктәп тарихы

Сайланган өзек

Мәсьәлә телдә генә түгел. Эш халкыбызга алга атлый алу өчен юл ачкан гыйльми нигез һәм халыкның белем дәрәҗәсендәдер...

Исмәгыйль Гаспринский

Сайланган сүз

халык

Соңгы хәбәрләр

Казанда татар вики-волонтёрларны котладылар (10.01.2023)

Оригиналь әсәрләрне уку тәкъдиме

Батырлык турында

...Ни мәгънә бар эзсез яшәүдә,

Түбәнлектә, тарлык, кимлектә?
Яшәү хозурлыгы хөрлектә,

Гомер озынлыгы ирлектә...
↪ Дәвамы...

Муса Җәлил (Моабит дәфтәрләре)

Тугандаш проектлар

Википедия проектының үсешен кайгыручы коммерциячел булмаган Викимедиа Фонды шулай ук башка ирекле эчтәлекле күптелле wiki-проектларның тормышын тәэмин итә:

Викиверситет — белем бирү аланы