Sonet

Sonet (ital. sonetto) — 14 misradan iborat turgʻun sheʼriy shakl. Sonet qatʼiy qonun—qoidalar asosida yaratiladi. U 4 banddan iborat boʻlib, 1- va 2- bandlar 4 misradan (katren), 3- va 4- bandlar 3 misradan (terset) tashkil topadi. Katrenlar, koʻpincha, avav avav yoki avva avva shaklida, tersetlar esa cdc dcd yoki cde cde shaklida qofiyalangan boʻladi. Eng muhimi — qofiyalar toʻla va jarangdor boʻlishi lozim. Sonet faqat shaklan emas, mazmunan ham shunday talablarga javob berishi kerak. Masalan, uning 1bandida asosiy fikr aytiladi, 2bandda bu fikr rivojlanadi, 3 bandda yechim, 4 bandda esa xotima ifodalanadi. Sonet 13-asrda vujudga kelgan. Sonetning mustaqil sheʼr turi sifatida shakllanishida F. Petrarkaning xizmati katta. Dante, P. Ronsar (152485), V. Shekspir, I. Gyote kabi shoirlar Sonetning mumtoz namunalarini yaratganlar. Rossiyada ilk bor 18-asrda V. Trediakovskiy, A. Sumarokovlar, keyinchalik A. Pushkin, M. Lermontov, A. Fet kabi shoirlar, 20-asrda A. Blok, B. Bryusov, A. Axmatovalar Sonetlar yaratganlar. S. oʻzbek sheʼriyatida 30-yillarda paydo boʻldi. Usmon Nosir, Barot Boyqobilov, Rauf Parfi va boshqalar Sonet yozganlar.